W I Liceum Ogólnokształcącym odsłonięto tablicę poświęconą młodzieżowej organizacji antykomunistycznej „Wolność-Niepodległość”, działającej od 1949 do 1950 roku. To inicjatywa Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, które we współpracy z jaworznickim LO chce przywrócić pamięć o młodych patriotach z naszego miasta. To bowiem grupa licealistów z Jaworzna podjęła walkę z komunizmem, a za swoje poświęcenie uczniowie zostali skazani na długie lata więzienia.
Odsłonięcie tablicy, upamiętniającej tych młodych jaworznian, odbyło się w poniedziałek, 7 marca, w holu szkoły. W uroczystości udział wzięli przedstawiciele rodzin uczniów, samorządów – miejskiego i wojewódzkiego, w tym Paweł Silbert, prezydent Jaworzna, wicemarszałek woj. śląskiego Dariusz Starzycki, sekretarz woj. śląskiego Dariusz Ptaś, ks. prałat Eugeniusz Cebulski, proboszcz parafii pw. św. Wojciecha i św. Katarzyny w Jaworznie, historycy i pracownicy Kuratorium Oświaty, a także uczniowie jaworznickiego liceum.
– Dzisiejsza uroczystość wpisuje się w projekt IPN, który trwa od 2019 roku i polega na przywróceniu społecznej pamięci pewnego bardzo szczególnego, ale zapomnianego pokolenia młodych Polaków. To właśnie młodzi ludzie w całej Polsce oddali ogromne zasługi i zapłacili okropną cenę za wierność ideałom wolności i niepodległości Państwa Polskiego – podkreślił Andrzej Sznajder, dyrektor oddziału IPN w Katowicach.
Podobne tablice zostały odsłonięte w 2019 roku w 12 miastach w całym kraju. Upamiętniają członków młodzieżowych organizacji o charakterze niepodległościowym i antykomunistycznym. Byli wśród nich uczniowie szkół średnich, studenci, harcerze, młodzież miejska i wiejska. W sumie 11 tys. osób działało w 976 organizacjach w latach 1945-1950.
Założycielem jaworznickiej organizacji antykomunistycznej „Wolność-Niepodległość” był w 1949 roku Tadeusz Gorgol, licealista jedynego w Jaworznie liceum ogólnokształcącego, które swoją pierwszą siedzibę miało przy ul. Żwirki i Wigury. To właśnie on skupił wokół siebie grupę kilkunastu młodych jaworznian, którzy organizowali propagandowe akcje ulotkowe.
Uświadamiali na nich mieszkańców Jaworzna o zakłamaniu komunistycznej władzy i przekazywali prawdziwe informacje z zachodnich mediów. Grupa została rozpracowana w 1950 roku przez UB, a jej członkowie stanęli przed sądem. Licealiści dostali kary od kilku do kilkunastu lat pozbawienia wolności. Niektórzy przebywali w obozie dla młodocianych w Jaworznie, inni w więzieniach w całej Polsce.
Na odsłoniętej tablicy widnieje kilka nazwisk członków antykomunistycznej organizacji. Są to Tadeusz Gorgol, Flawiusz Grabski, Antoni Kaszowski, Zdzisław Krupa, Franciszek Ryś, Adam Szymczak, Stanisław Wójcicki. Byli też inni, niewymienieni z nazwiska członkowie grupy, którzy, jak czytamy, „za swoje dążenia do wolnej Polski zostali poddani represjom i szykanom ze strony władz PRL”. W uroczystości odsłonięcia i poświęcenia tablicy (dokonał tego ks. Eugeniusz Cebulski) wzięły udział też rodziny zasłużonych licealistów: Janina Grabska, Marek Grabski, Kazimiera Kaszowska, Barbara Krupa, Ilona Krupa i Alina Stolarek. – Ten dzień znaczy dla mnie ogromnie wiele. Jestem bardzo wzruszona. Wracają wspomnienia o tacie, który już jako kilkunastoletni człowiek wyznawał piękne ideały. Jego postawa jest godna naśladowania – podkreśla Alina Stolarek, córka Stanisława Wójcickiego, która również uczyła się w I LO. – Niestety, tata za swoje działania trafił do więzienia. Odebrano mu piękne, młodzieńcze lata życia – dodaje.
Jak podkreślił w poniedziałek prezydent Paweł Silbert, na wydarzenie sprzed lat miało wpływ relatywizowanie zła, które przyszło do naszego kraju na sowieckich bagnetach pod pozorem wprowadzenia demokracji. Przeciwstawienie się temu stanowi rzeczy wywoływało represje. – Jaworzno ma na tej mapie niechlubne miejsce. To u nas istniał po II wojnie światowej najpierw Centralny Obóz Pracy, a następnie Progresywne Więzienie dla Młodocianych. Razem z moimi współpracownikami od lat staramy się przywrócić pamięć o mieszkańcach Jaworzna, którzy walczyli o wolność naszego kraju – dodał.
Wicemarszałek Dariusz Starzycki podkreślił też wielką rolę pracowników IPN-u. – Od wielu lat przypominają nam państwo o polskich bohaterach. To dzięki wam ich czyny nie idą w zapomnienie – zaznaczył. – Warto pamiętać o tych wszystkich młodych ludziach. Byli kroplą, która drążyła skałę. Suma działań Polaków, którzy nie godzili się na komunizm w swoim kraju, wiele lat później pozwoliła nam odzyskać niepodległość Polski – dodał.
Anna Zielonka-Hałczyńska
W uroczystości w I LO wzięli udział m.in. krewni więzionych licealistów, władze miasta i województwa, obecni uczniowie szkoły | fot. Anna Zielonka-Hałczyńska
