Ponad 260 starych fotografii, skany cennych dokumentów sprzed lat i komentarze autorstwa jaworznickiego historyka. Światło dzienne ujrzała właśnie nowa książka o dziejach Długoszyna, dzisiejszej dzielnicy Jaworzna, a dawniej ważnej, średniowiecznej wsi. Głównym autorem tego opracowania jest jaworznianin, Jarosław Sawiak.
– Wydawcą książki jest Muzeum Miasta Jaworzna, natomiast autorem opracowania graficznego jest dr Sławomir Śląski z jaworznickiego muzeum. Materiały do książki przez ponad dwa lata zbierałem ja i były radny Jerzy Nieużyła – informuje Jarosław Sawiak. – Do albumu zostały wybrane najbardziej reprezentatywne fotograficzne znaleziska. Są to zdjęcia o znacznej wartości historycznej i takie, które były dobrej jakości. Sporo fotografii niestety musieliśmy odrzucić, właśnie ze względu na bardzo złą jakość – przyznaje.
Jak podkreśla, wśród najcenniejszych zdobyczy są dokumenty związane z funkcjonowaniem gminy Długoszyn, w tym ten z końca XIX wieku, powołujący tamtejszą ochotniczą straż pożarną, kronika Szkoły Ludowej, wnioski dowodowe z okresu międzywojennego i dokument zakupu starego młyna z początku XX stulecia. Wśród innych cennych znalezisk są fotografie różnych długoszyńskich obiektów, które już nie istnieją, a także zdjęcia mieszkańców, uroczystości i innych ważnych wydarzeń.
– Album dotyczący Długoszyna, to kolejna inicjatywa, polegająca na zgromadzeniu w jednym miejscu cennej ikonografii. Wcześniej, dzięki współpracy z mieszkańcami Jaworzna, zostały wydane podobne pozycje o Byczynie i Szczakowej. W przygotowaniu są też te, dotyczące Ciężkowic, Jelenia i centrum Jaworzna – wymienia Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna.
Wspomniany album jest drugą książką Jarosława Sawiaka. Historyk jest też autorem publikacji pn. „Długoszyn. Zarys dziejów od średniowiecza do końca okresu staropolskiego” i współautorem wystawy, zorganizowanej dwa lata temu w klubie „Pod Skałką” z okazji półwiecza ponownej lokacji długoszyńskiej osady. W organizacji ekspozycji historyk współpracował ze swoją żoną Anną i Miejskim Centrum Kultury i Sportu.
Pierwsza wzmianka o Długoszynie pojawiła się w źródle pisanym w 1238 roku. Wtedy to biskup krakowski Wisław z Kościelca zwolnił wieś z obowiązku płacenia dziesięciny kościelnej. Tym samym potwierdził jej przynależność do klasztoru benedyktynek w Staniątkach. O Długoszynie wspomniano też w dokumencie z 1242 roku, w którym książę mazowiecki Konrad potwierdził przekazanie osady biskupowi krakowskiemu. Kolejny wpis pochodzi z 1243 roku, gdy wieś została wymieniona w tzw. falsyfikatach staniąteckich.
Na tym koniec, bowiem przez ponad 270 lat o Długoszynie nie było mowy w żadnych źródłach pisanych. Dlaczego? Historycy podejrzewają, że osada po prostu przestała istnieć. W drugiej połowie XIII wieku między Piastami trwała bowiem tzw. wojna o grody. Być może w Długoszynie doszło do jakiejś katastrofy lub zbrojnego napadu.
Kolejne wieści o wsi pojawiły się dopiero 8 listopada 1519 roku, gdy wojewoda lubelski Andrzej Tęczyński podzielił wieś na część królewską i biskupią (druga lokacja). Prawdopodobnie granica biegła między domami, po drodze królewskiej (dzisiejsze ulice Jana Długosza i Dąbrowskiego) do Skałki. Większa część wsi przypadła biskupowi i znalazła się w strukturach tzw. klucza sławkowskiego. Część królewska była z kolei w jurysdykcji starostwa będzińskiego. W Długoszynie rozwinęło się na powrót górnictwo kruszcowe.
Najnowszą książkę Jarosława Sawiaka znaleźć można w siedzibie MMJ przy ulicy Pocztowej 5, w punkcie Informacji Turystycznej w Miejskiej Bibliotece Publicznej w centrum Jaworzna i w parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Długoszynie.
Anna Zielonka-Hałczyńska
Jarosław Sawiak ze swoją najnowszą książką o historii Długoszyna | fot. Archiwum prywatne
