Jaworzno jest jednym z czternastu miast na prawach powiatu w województwie śląskim, w których wdrażany jest obecnie projekt “Śląskie bez barier”.
To inicjatywa realizowana u nas przez Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej Bona Fides na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jej głównym założeniem jest sprawdzenie, w jakim stopniu realizowana jest konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych.
W ramach tego projektu przeprowadzony zostanie monitoring instytucji administracji publicznej, kulturalnych i oświatowych, w których specjalnie przygotowane zespoły sprawdzą, w jakim stopniu jednostki te dostępne są dla osób z niepełnosprawnościami. Chodzi tu zarówno o bariery architektoniczne, jak i dostępność oferty poszczególnych instytucji.
W pierwszym etapie miasta wykonują ankiety samooceny, które pomagają w stwierdzeniu, na jakim poziomie zalecenia ONZ są już wdrożone. W międzyczasie przedstawiciele stowarzyszenia Bona Fides spotykają się z organizacjami zajmującymi się sprawami osób niepełnosprawnych i oceniają sytuację tych osób w danej miejscowości. Kolejnym krokiem jest wybór budynków, w których przeprowadzone zostaną badania. Obowiązkowo są to: Urząd Miejski, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy oraz losowo wybrane placówki oświatowe i kulturalne.
Podczas naszych wizyt posługujemy się specjalnym szablonem, według którego sprawdzamy różne parametry w poszczególnych miejscach. To na przykład szerokość drzwi, korytarzy albo to, czy szyby są zupełnie przeźroczyste, co może być niebezpieczne nawet dla osób widzących, nie mówiąc o słabowidzących. To może być też dostępność oferty, możliwość poproszenia o pomoc tłumacza i wiele innych aspektów. Na koniec sporządzamy tajny raport dla miasta, w którym są wskazówki krótko i długoterminowe, które samorząd powinien wdrożyć, jeśli chce wypełnić zalecenia konwencji ONZ – wyjaśnia Krzysztof Wostal z Bona Fides, który od 1991 roku zajmuje się sprawami osób niepełnosprawnych i, wraz z Anną Staniek, tworzy zespół przeprowadzający audyty w naszym mieście (i ośmiu innych w województwie śląskim).
Rekomendacje dla poszczególnych gmin mogą być bardzo różne. Te długoterminowe, które zdecydowanie ciężej wdrożyć, bo wymagają dużo większych nakładów i o wiele dłuższego czasu, to na przykład dostępność środków komunikacji miejskiej dla osób z niepełnosprawnościami. Wśród krótkoterminowych mogą być odpowiednie oznaczenia w budynkach, jaskrawe pasy naklejone na pierwszy i ostatni stopień schodów, reorganizacja godzin pracy w urzędach czy miejsce obsługi osób niepełnosprawnych przygotowane na parterze budynku (jeśli np. wykonanie windy
nie jest możliwe).
Ta dostępność, o której mówimy, to bardzo często szczegóły, drobiazgi. Nie musi chodzić o wielkie projekty. Czasami, żeby ludziom ułatwić dostęp, wystarczy zmienić bardzo niewiele. Przykładem niech będzie obniżenie dozowników na ręczniki albo mydło w toalecie, żeby osoby niskorosłe czy na wózkach mogły do nich sięgnąć. Warto też wiedzieć, że jeśli robimy coś dla niepełnosprawnych, to bardzo często robimy to dla całego społeczeństwa. Przecież podjazd dla osób na wózkach będzie służył też rodzicom z wózkami dziecięcymi. I takie przykłady możemy mnożyć – podkreśla
Krzysztof Wostal, który dodaje też, że sam, jako osoba niepełnosprawna, ma bardzo praktyczne podejście do tych problemów i oczekuje rozwiązań skutecznych, niekoniecznie bardzo drogich i skomplikowanych w realizacji.
To duża szansa dla naszego miasta, żeby w dalszym ciągu zwiększać jego dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Raport może okazać się też pomocny na przykład podczas pozyskiwania środków zewnętrznych na projekty i inwestycje wpływające na korzyść osób niepełnosprawnych. Najbliższa wizyta zespołu realizującego projekt w Jaworznie odbędzie się już 18 września.
Maria Materla, pełnomocnik prezydenta Jaworzna ds. osób niepełnosprawnych
Ideą projektu jest wskazanie tego, co można w naszym mieście poprawić w perspektywie krótkofalowej i tego, co można zaplanować długoterminowo. Oczywiście mówimy o zmianach, których wdrożenie jest możliwe w mieście. Niestety, wiele “sztywnych” barier architektonicznych to też pozostałości z lat poprzednich, kiedy świadomość na temat praw osób niepełnosprawnych była nikła, a projekty poszczególnych budynków w ogóle nie zakładały ich uniwersalności. Za nami już spotkanie Powiatowej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych z zespołem, który prowadzi monitoring. Przed nami kolejne, 18 września w Miejskiej Bibliotece Publicznej. Tym razem zespół spotka się z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się sprawami osób niepełnosprawnych. Później będzie kolej na audyt poszczególnych instytucji. Raport, który powstanie, będzie dawał nam konkretne rekomendacje co do spraw, które trzeba u nas poprawić. To bardzo ważne, bo przecież żadne z miast nie jest w tej materii doskonałe i musimy na bieżąco dostosowywać naszą infrastrukturę i ofertę dla potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Tekst: Dawid Litka
